12. februara
(30. januara po starom)
Sabor tri svetitelja Vasilija Velikog, Grigorija Bogoslova i Jovana
Zlatoustog
Srpska pravoslavna crkva (SPC) slavi Tri jerarha koji, prema verovanju,
štite ljude i životinje od mrazeva i zlih vetrova.
 Sveta
Tri jerarha su krsna slava mnogih porodica, crkava, manastira, kao i
esnafska slava bakala. Praznik se, u crkvenom svetačniku, obeležava
crvenim slovom.
Tri jerarha su istorijske ličnosti Vasilije Veliki, Grigorije Bogoslov i
Jovan Zlatousti, a praznik je, u njihovu čast, ustanovljen 1076. godine.
Sveti Vasilije Veliki je poznat kao veliki svetovni i duhovni učitelj
crkve. Sveti Grigorije Bogoslov je i prozvan kao Bogoslov jer je
nenadmašno tumačio dogmu, a sveti Jovan Zlatousti je upamćen kao
nedostižan propovednik Jevanđelja, zbog čega je tako i nazvan.
--------------------------
Tek što se mlado hrišćanstvo oslobodilo svog velikog neprijatelja -
mnogoboštva i počelo da se u miru i slobodi razvija, pojaviše se mnoge
jeresi i raskoli, koji su niz godina razdirali i potresali Hristovu
crkvu. U to vreme, koje je tražilo hrabre i odlučne branioce
pravoslavlja, pojaviše se i tri učena i znamenita čoveka: Vasilije
Veliki, Vladika ćesarije Kapadokijske, Grigorije Nazijanzin Bogoslov i
Jovan Zlatousti, vaseljenski patrijarsi. Svojim delom i rečju, ova
trojica, koji su bili savremenici, ostali su istrajni pobornici za
čistoću Hristove nauke, ne zazirući ni od samih careva.
Za vreme cara Aleksija Komnena, nastade velika rasprava u Carigradu oko
toga ko je među tom trojicom svetitelja najznamenitiji i najveći. Svaki
svetac imao je svoje pristalice, te se tako podeliše na tri tabora:
vasilijevce, grigorijance i jovanovce.
Vasilijevci uznošahu svetog Vasilija Velikog, nazivajući ga
visokoglagoljivim i po vrlinama anđelima ravnim, koji kao da ničeg
ljudskog nije imao.
Grigorijanci su hvalili svetog Grigorija, kao velikog poznavaoca grčke
nauke i sastavljača mnogih bogoslovskih spisa.
Pristalice svetog Jovana isticali su ga kao slatkorečivog govornika i
dobrog učitelja.
Naposletku, Jovanu, episkopu grada evhaitskog, javiše se u snu sva tri
svetitelja i rekoše da ni jedan od njih nije veći a drugi manji, već da
su ravni i jednaki i da su svi poslati radi ljudskog spasenja.
Kao što su sva trojica na istom poslu radili, trebali bi im i jedan
praznik odrediti i zajedno ih proslavljati. Zato im episkop Jovan, pošto
im se svakom ponaosob pomen čini u januaru mesecu, odredi 30. januar
(12. februar po novom kalendaru) kao zajednički praznik, sastavivši im
kanone i tropare i tako ustanovi nov praznik Tri Jerarha, koji se i
danas praznuje.
Na ikoni se sva tri svetitelja predstavljaju u grupi, sva tri u
arhijerejskim ornatima.
Kao esnafsku slavu u Požarevcu su Tri Jerarha slavili bakali.
Tri Jerarha su zaštitnici ljudi i životinja od studeni i zlih vetrova.
***********
Tri Jerarha je slava manastirske kapele Manastira Sv. Preobraženja
Gospodnjeg Srpske pravoslavne eparije kanadske. |
