Ideja o higijeni ruku nastala je u Beču sredinom 19. veka zahvaljujući mađarskom ginekologu Ignacu Zemelvajsu kog je zaintrigirala visoka stopa smrtnosti porodilja u bolnici.
Teorijom o higijeni ruku, Zemelvajs (1818-1865) je započeo revoluciju u istoriji medicine, a do otkrića je došao pošto je 1846. počeo da radi na ginekološkom odeljenju Opšte bolnice u Beču, navodi Kancelarija Grada Beča u Beogradu.
Čim je počeo da radi na tom odeljenju, Zemelvajs je, kako se navodi, uočio da 30 odsto pacijentkinja umire posle porođaja od porođajne groznice.
Napravio je poređenje sa drugim odeljenjem koje su umesto lekara vodile babice i ustanovio da nešto nije u redu.
Brzo je uvideo da postoji veza između higijene ruku i stope smrtnosti porodilja, a potom je sproveo dvogodišnje istraživanje u kojem je medicinskom osoblju naredio da pre svih zahvata opere ruke i dezinfikuje ih rastvorom hlora.
U medicini je tada bila uobičajena praksa da se nad svim umrlim licima izvodi autopsija, a lekarima nije padalo na pamet da dezinfikuju ruke između seciranja leša i obavljanja porođaja. Porodilje su na taj način obolevale i u velikoj meri umirale.
Iako danas zvuči neverovatno, higijena ruku je tada smatrana gubljenjem vremena. Još nije bilo poznato da su bez pranja i dezinfekcije ruke pune bakterija.
Uz savet doktorima da pre svake operacije operu u rastvoru hlora ruke i hirurške instrumente koje koriste, smrtnost porodilja se automatski smanjila sa 12,3 na 1,0 odsto. To saznanje o higijeni ruku bilo je revolucionarno.
Iako su ga neki podržali, Zemelvajs je zbog tog otkrića naišao na bes i negodovanje starijih kolega i mnogi su pokušavali da ga diskredituju na sve načine.
Mladi ginekolog implicitno je doveo u pitanje ustaljenu praksu bečkih lekara koji su poticali mahom iz viših društvenih slojeva, a neki lekari nisu mogli da shvate da uz to što leče pacijente istovremeno mogu i da im naude.
Mnogi nisu želeli niti smeli da priznaju tačnost Zemelvajsovog otkrića, jer bi to značilo da su odgovorni za smrt mnogih pacijentkinja.
Dolazilo je do žučnih rasprava koje su završavale time da su mu lekari govorili da umišlja i fantazira.
Na nagovor njegovih protivnika, Zemelvajsu 1849. nije produžen ugovor u bečkoj Opštoj bolnici i on se vratio u Peštu.
Zemelvajs koji i danas važi za "oca pranja ruku" i "spasitelja majki", nastavio je rad u Pešti, odakle se dopisivao s kolegama iz Hajdelberga i Kila i objavljivao stručne radove o infekcijama koje nastaju ukoliko nema redovnog pranja i dezinfekcije ruku.
Nikada nije preboleo što je Beč odbacio njegove tvrdnje. Nedovoljno priznat i iscrpljen od neprekidnih borbi s protivnicima, smešten je u psihijatrijsku bolnicu Debling pored Beča, gde je umro pod nerazjašnjenim okolnostima.
Termin "Zemelvajs refleks" danas opisuje momentalno odbacivanje nekog novog naučnog saznanja ili informacije u korist ustaljene prakse, bez prethodne provere ili razmišljanja o njoj.
