|
Period druge polovine 50-tih i prve polovine 60-tih godina
prošlog veka, obeležen je utvrđivnjem svetosavskog pravoslavnog Duha u srpstvu i
neodustajanjem od istine predaka, a sve kroz savladavanjem stravičnih izazova
pred kojima se našla srpska emigracija uglavnom, u to vreme, obzrom na politički
sistem u otadžbini, sačinjena ako ne od izgnanih zasigurno, od zemlje za koju su
krvarili, nepoželjnih. Njih je u emigraciju i bacilo njihovo nastojanje Bogu,
sučeljeno sa bezbožnom večnošću novouspostavljenog društveno-političkog sistema
"besmrtnog", samoproglašenog maršala.
 Svakao
da će taj martovski dan 1959. godine biti za pamćenje svih koji su tu bili kao i
za zapisivanje hroničara. Datum je 23. mart1959. godine. Njegovo Kraljevsko
Veličanstvo kralj Petar II. Karađorđević (1923.-1970.) stigao je toga dana u
zvaničnu posetu Ontariu. Bio je gost Ontariskog Parlamenta, gde ga je dočekao
tadašnji Zamenik Generalnog Guvernera za Ontario, Keilor Mek Kej (1888.-1970). U
Skupštrini grada (City Hall) Toronta dočekao ga je lično tadašnji Gradonačelnik,
viosoko uvaženi Natan Filips (1892.-1976.) i tom prilikom poklonio Kralju par
zlatnih dugmadi za rukave, kao uspomenu na grad Toronto. Kralj je bio gost na
ručku u Rojal Jork hotelu, gde su prisutvovali, pored Zamenika Generalnog
Guvernera Mk Keja i gradonačelnika Natan Filipsa, i brojni zvanični predstavnici
Kanade kao i predstavnici raznih organizacija Toronta, Hamiltona i Niagara Falsa.
Za razliku od njegove prethodne posete Torontu, 03. jula 1954. godine, ovoga
puta, tog martovskog poslepodneva Njegovo Veličanstvo kralj Petar II. je došao i
u crkvu Sveti Sava na Riveru, čiji je pokrovitelj i sam lično bio, da se pred
ovim oltarom čuje i šapat njegove molitve.
Ova poseta budila je nadu, nevoljom oteranih i izgnanih, u mogući povratak u
otadžbinu i uspostavljanje poretka po volji i pravdi Gospodnjoj, ali još više je
potstrekivala neugasivi plamen pravoslavnog svetosavlja kao hristijanske istine.
Njegovo kraljevsko Veličanstvo ispred crkve Sveti Sava na Riveru dočekali su
pogača, so i lično gospodin Boža Marković, koji je sav svoj život uložio u
podizanje ove crkve.
Dobro nikada bez zla ne dolazi tako će, ubrzo posle ovoga, otpočeti još jedan,
novi, stravični rascep unutar srpskog duhovnog bića.
 Prema
nekim zvaničnim istoričarima, raskol unutar Srpske Pravoslavne Crkve, koji je
usledio početkom 60-tih, začet je upravo u konzulatu tadašnje FNR Jugoslavije, u
Torontu. Kako god bilo, ostalo je zapisano u hronikama crkve "Sveti Sava": "i
podeliće se porodice, prijatelji i poznanici, i sudiće se godinama... i koštaće
milione ovozemaljskih dolara! I nikada neće moći niko izmeriti šta nam je bilo u
duši i kako smo patili."
Na vanrednoj Skupštini članova, održanoj 14. jula 1963. godine usvojena je
rezolucija u čijem samom početku stoji: "Naša crkveno- školska opština "Sveti
Sava" u Torontu stoji na principu, da je sveta srpska Crkva jedna i nedeljiva za
sva večita vremena. Zato naša opština i nadalje ostaje sastavni deo svete srpske
crkve u otadžbini i pod Svetim Sinodom..."
Na sednici Uprave od 24. novembra 1963. godine, odlučeno je da se u decembru
zakadže vanredna Skupština i da se članstvo izjasni da li je za jedinstvo sa
Srpskom Pravoslavnom Crkvom ili je za odvajanje. Na vanrednoj Skupštini održanoj
22. decembra 1963. godine, posle govora jednog od govornika koji je govorio
nepunih 50 minuta usledila je žučna diskusija. Na kraju rada Skupštine došlo se
do glasanja: od prisutnih 119 članova, salu je napustilo 27 članova, a 92 člana
su ostala u sali i jednoglasno su glasali za jedinstvo sa majkom, Srpskom
Pravoslavnom Crkvom. Bio je ovo veliki potstrek verujućima koji je dao svoje
dalekosežne rezultate.
U februaru 1964. godine, osnovan je Odbor za humanitarne poslove i ponovo je
formirana Folklorna grupa. U maju iste godine, utvrđeno je da Crkveno školska
opština ima svoju Krsnu slavu i da se toga dana redovno sprema priredba - za
Krsnu slavu CŠO utvrđen je Sveti Sava, 27. (14.) januar.
U septembru, te, iste godine, rešeno je da se pokrene list parohije "Glasnik".
Iako skromnog izgleda i nevelikog obima, "Glasnik" će kroz dugi niz godina
beležiti i obeležavati sve najvažnije događaje u životu srpske pravoslavne
parohije "Sveti Sava" u Torontu. Prva priredba, povodom Svetog Save, priređena
je 31. januara 1965. godine. U pripremanju ovih priredbi svoj nemerivi doprinos
dala je sestra Mirjana Dragašević koja je dugi niz godina vodila dečiji hor.
Izuzetno retka i velelepna svečanost usledila je mesec dana kasnije, te iste
godine, 21. februara 1965.
Toga dana Svetu arhijerejsku liturgiju služio je Njegovo Preosveštenstvo episkop
Stefan. Crkva i sala bili su prepuni parohijana i drugih gostiju. Bila je to
svečanost povodom velikog čina, spaljivanje zajma ("burning the mortgage"). Na
onome što su parohijani svojom mukom i odricanjem gradili više nije bilo
nikakvih potraživanja, dug je bio otplaćen.
Od tada, crkva "Sveti Sava" na Riveru, postaće čvrst jamac i u bankama, a još
više u veri Gospodnjoj za mnoge naredne poduhvate vere Srba širom Toronta.
Raspoloženje parohijana bilo je ispunjeno zanosom i poletom i to je proizvodilo
rezultate za ponos i pamćenje.
Na redovnoj godišnjoj Skupštini, 2. maja 1965. godine, zabeleženo je : "da smo
od 97 članova porasli na 223 člana..." "dobili smo 81 molbu za upis u članstvo..."
Hor je izgubio 21 člana ali je upisano 30 novih. U maju te iste 1965. godine,
kupljen je i parohijski stan. Ovim povodom crkvena hronika će zabeležiti:
"Kada se sve ovo uzme u obzir, onda se lako da zaključiti da je pokojni Božidar
Marković, kao višegodišnji predsednik CŠO, bio ne samo neumrli radnik, već i
vrlo mudar čovek, čovek koji je vrlo dobro poznavao dušu naših ljudi, te znao na
njemu svojstven način da ih drži objedinjene.
" Na sednici 26. septembra zabeleženo je da je Boža Marković rekao:
"Kada dolazimo u crkvu i na crkvene sednice, mi naše političke kape ostavljamo
iza vrata. Svi članovi naše crkve su dobri Srbi i pravoslavci."
U junu 1966. godine, Olatr crkve Svetoga Save uščuo je i molitve još jednog
visokog posetioca, u crkvu je došao i Njegovo Kraljevsko Visočanstvo, princ
Tomislav Karađorđević sa suprugom Margaritom u pratnji arhijerejskog namesnika
za Veliku Britaniju Miloja Nikolića.
Zaista, tih godina, duhovni i društveni život srpske zajednice u Torontu bio je
nezamisliv bez crkve Sveti Sava na Riveru. Na drugoj strani su bile kafane, a
tamo, zna se, reč Gospodnja nije bila prisutna.
Radovan Gajić
Foto: arhiva crkve Sv. Save
Nastavak u sledećem broju
|
