|
Od svog ustanovljenja, materijalno održavanje pravoslavne crkve
bilo je u rukama verujućih "serva". Mnogo su verni uradili i pre no je car
Konstantin uredio da niko ne mora da se boji što je hrišćanin, a još više su
siromašni Srbi uradili od kako su, sa svojim velmožama i Carem Silnim, nesebično
i ktitorski prilagali svojoj veri. Kroz vekove, svoju crkvu, Srbi su sami
materijalno obezbeđivali, svojim redovnim prilozima, kao što su svoju veru
držali svojom žrtvom. U novijem vremenu, posebno u državnom sistemu kakva je
bio, ništa nije bilo drugačije. Trebalo je sve izdržati i u svemu veru održati.
 Najteže
je bilo srpskim manastirima, a posebno kruni i tom nizu, najstarijem srpskom
univerzitetu, manastiru Hilandar na Svetoj Gori, koji je u jedniom periodu imao
svega sedamm monaha u bratstvu. U svrhu obezbeđivanja sredstava za održanje
života, u vreme oca Mitrofana, koji je više puta bio epitropos Atosa, osmišljen
je mehanizam povereništva po srpskim crkvama, sa ciljem da poverenici sakupljaju
i dostavljaju prikupljeno Hilandaru. Takvo povereništvo radilo je i u crkvi
Svetog Save na Riveru.
Prvi povernik bio je, od 1975. do 1980. godine, sam starešina crkve, otac Žarko
Mitrović, a potom je to zaduženje obavljao Gojko Protić od 1980. do 1995./6.-te,
kada je poverenik postao Nikola Aleksičenko, koji je još kao sudent i fizički
gradio crkvu Svetog Save. Ovo zaduženje obavljao je sve do gašenja povereništva
2000. godine, kada umire otac Mitrofan, a i stvari se prilično menjaju u bivšoj
državi, pa je došlo vreme da "su došle nove snage i novi načini rada."
Naime, minulo je vreme kada se moralo strahovati za posledice ako se daje
srpskim manastirima i svako je mogao da daje bez "posledica." Za svoj prilog,
svaki darodavac postajao je redovni pretplatnik na, skromno tehnički uređen, ali
bogat sadržajem, časopis "Hilandar", koji će na svoj način biti osnova iz koje
će se danas razviti i cvetati izdavačka delatnost izdavačke kuće "Manastir
Hilandar". Prilozi Hilandaru iz Toronta, sa Rivera, nisu bili ni malo beznačajni.
Radi podrobnog i blagovremenog informisanja vernika parohije Sveti Sava, 1964.
godine, pokerenut je "Glasnik" koji je za neko vreme bio redovno parohijsko
glasilo, da bi, sa istom namenom parohija 1975. godine pokrenula "Crkveni vesnik".
Pod uredničkom rukom oca Žarka "Crkveni vesnik" će izlaziti sve do 1980. godine.
Sa istim ciljem 1987. godine, starešina crkve, Vasilije Tomić obnoviće "Glasnik"
koji će redovno i uredno izlaziti sve do 2009. godine.
U vrhuncu popularnosti svaki broj je redovno, kroz niz
godina, dostavljan na blizu četiri hiljade adresa. I pored toga što su ova
glasila uglavnom uređivale starešine Crkve, na Riveru, svaki u svoje vreme, mora
se reći da je "Glasnik" u periodu kasnih devedesetih, imao zaista širok krug
saradnika, a posebno je bio bogaćen prilozima ljudi od pera iz same zajednice,
pa, se tu našla i poezija Milene Cvetković, Prvoslava Vujčića, Katarine Kostić,
Ranka Radovića, Milana Jankovića, i autoreve malenkosti.
U vreme kad je tehničko uređivanje "Glasnika" bilo povereno slikaru i grafičaru,
počivšem, Đorđu Đođeviću (i sam bio sveštenički sin) treba odati priznanje i
reći da je "Glasnik" svojim vizuelnim kvalitetom, bio prevazišao biltenski
izgled i dostigao nivo prvorazrednog časopisa.
 Tokom
1992. godine biće obnovljena parohija Sveti Arsenije Sremac (slika desno)sa
sedištem u Ošavi. Parohiju je davne 1969. godine osnovao vladika Sava, na zahtev
jednog broja tamošnjih srpskih pravoslavnih domaćinstava, ali je vremenom njen
rad u potpunosti bio zamro, pošto se broj domađinstava vremenom smanjio.
Odvajanjem Skarbora i dela Markama, od parohije Sveti Sava, odnosno od crkve na
Riveru, po blagoslovu Njegovog Preosveštenstva Vladike Georgija, zanovljen je
rad parohije koja je obuhvatila srpske domove Ošave, Ajaksa, Pikeringa Markama i
Skarboroa, a za prvog paroha određen je u svojstvu administratora, starešina
crkve Sveti Sava, prota Vasilije Tomić. Već 1993. godine, izuzetnim zalaganjem
Radeta Milanovića, kao i određenog broja vodećih porodica, kupljena je 140
godina stara Prezviterijanska crkva u ulici Bajron, a za stalnog paroha
postavljen je prota Milutin Veljko, koji je do tada služio u Otavi, a koji je
trenutno starešina crkve Sveti Sava.
Tako je i ovde, voštanica sa ostrva hristijanske nade na Riveru, predala plam
oltarskom kandilu i istočnog dela Ontarija i pokazala se kao majka još jenog
crkvenog čeda u nizu crkava ove, najmnogoljudnije, kanadske provincije.
Sa odlaskom folklora "Oplenac" i ustanovljavanjem crkvenog
folklora "Oplenc" u Misisagi, u prostorijama crkve Sveti Sava nastala je jednom
periodu prilična praznina na polju kulturnog života. Ali mnogo drastičnija bila
je "praznina" u jeku sukoba, kada su morale da se pozajmljuju pare sa ličnih
računa da bi se pokrili obični, redovni troškovi života Crkve.
Ovo je stišano, to mora da se istakne, prevashodno rešenošću žena, da Crkva živi
kao crkva, a ne kao primitivno parničarilište duhova sujetnih muških laika.
Kako smo rekli, mnogo će, devedesetih, promeniti "narod sa Gembla." U pomenutom
delu Toronta biće toliko srpske dece na ulicama da će se i među domaćim
kanađanima govoriti: "U ovom kraju ne treba engleski da se snađeš nego srpski".
Kurioziteta radi, od ukupno 11 zgrada u tom delu ulice Gembl, u to vreme,
nastojnici zgrada su bili srpskog porekla u šest zgrada. A da zanimljivost bude
još veća, u periodu posle 1999. godine, u ovaj kraj će se masovno naseliti
Albanci, među kojima mnogi hrišćani; iseljeni, izgnani, izbegli sa Kosova i iz
Albanije. Upravni poslovi Toronta, do sada, ne beleže odavde nikakve incidente.
 Na
predlog parohijanki Biljane Zlojutro i Branke Radunović, 1997. godine, od
ogromnog broja dece, čiji su roditelji bili redovni u crkvenom življenju crkve
Sveti Sava, biće osnovana folklorna grupa "Stražilovo" (slika desno) čiji će
prvi koreograf biti Mile Ocokoljić. Na ideju se došlo sa ciljem obnove uspomene
na folklor "Stražilovo", kao i zaveštanja koje je ova grupa ostavila crkvi na
Riveru, čuvajući tradicije srpskog narodnog folklora i kulture, aktivno delujući
pri crkvi Sveti Sava čitavu deceniju, od 1954. do 1964. godine.
Osnivač i prvi koreograf te grupe bio je Radisav Dodić, a članovi su bili: Boža
Martinović, Marinko Pepa (docnije i sam koreograf), Boris Kikelj, Živa Petrov,
Kosta Stanković, Aca Petličkov, Brana Petrov, Gordana Vasiljević, Ika Spremo,
Vida Alivantov, Danijela Stanojević, Mirjana Živković, Ana Grajpel, Danica
Knežević, Ljubica Vanek, Saša - Aleksandra Dodić, Mirjana Rajić, Marina Kurms,
Nora Zanov - Radović, Mirjana Ristivojević, Jelisaveta Pepa, a kasnije će se
grupi priključiti i, danas vrhunski majstor fotografije, Boris Spremo. Grupa se
nije bavila samo folklorom već je u svom sastavu imala i pozorišnu, to jest
dramsku sekciju, kao i recitatorsku sekciju. Doajen pozorišnih predstava bio je
Krona Ilić, nekadašnji jugoslovenski bokserski šampion. Sa dva autobusa, obzirom
na obim sastava, imali su i svoj orkestar, obilazili su SAD i Kanadu i pravili
programe da se sakupljaju sredstva za crkvu na Riveru.
Zanimljivost je bila da je saksofon, umesto frule, jer nije bilo frulaša, svirao
izvesni japanac dok je basista bio mađar, sve uz nezaboravni zvuk harmonike
Dragića Blagojevića, koji je prethodno, u Beogradu, svirao u orkestru Carevac,
legendarnog violiniste Vlastimira Pavlovića Carevca. Članovi toga folklora, od
kojih je, hvala Bogu, dosta živih bakica i dekica, još uvek se sećaju mnogih
svojih nastupa, kao onoga na SiBiSi-ju, u programu The Song of my People, ali
još češće na kanadskom Egzibišn plejsu u Torontu, gde su nastupali po pozivu u
vreme kada i Frenk Sinatra i Bob Houp.
Ukupan broj dosadašnjih članova sadašnjeg folklora "Stražilovo" je više stotina
dece, od kojih su već stasale generacije mladih zrelih ljudi, a koji su, i pored
socijalnih medija, svoje korene očuvali upravo zahvaljujući članstvu i radu u
ovoj folklornoj grupi i u sebi sačuvali plamičke vere kao jezgro svoga
postojanja. Kao i u starom, tako i novom "Stražilovu" priličan broj poznanstava
mladića i devojaka završio se srećnim brakovima koji, Bogu hvala, još uvek traju.
Treba li pitati da li ima lepšeg smisla svemu tome?
Kao drugi sveštenik u crkvu Svetog Save, na River biće postavljen od maja 1999.
godine otac Ljubomir Rajić koji će do tada voditi parohiju u Okvila, a koji se
sa svojom Nadom venčao u crkvi na Riveru maja 1993. godine.
Radovan Gajić
Foto: arhiva crkve Sv. Save
Nastavak u sledećem broju
|
