|
“Razgovaramo sa profesorom Dragomirom Obradovićem arheologom koji se
trenutno nalazi u Torontu povodom predavanja: "Čudesna arheološka
otkrića u bilijskim zemljama" koja će se održavati vikendom od 19. do 28. oktobra u dvorani "Neilson Creative Centre".
Vaša je specijalnost Biblijska arheologija. Kada ste se i kako
zainteresovali za ovo područje arheologije?
Mene su još od malih nogu zanimale starine, stari predmeti, afinitet je
dakle, prema arheologiji u meni postojao praktično oduvek. Kao
srednjoškolac upoznao sam se sa Svetim pismom i odmah osetio privlačnost
prema tim biblijskim zapisima. Tako su se dve ljubavi stopile u jednu i
javila se jaka volja i želja da upravo to i studiram. Tokom studija u
Engleskoj došao sam do dubokih saznanja o povezanosti arheologije
Bliskog istoka sa Biblijom, što je i bila tema mog postdiplomskog
istraživanja i same specijalizacije.
Koliko je zapravo stara ova grana arheologije?
Opšte govoreći, arheologija Bliskog istoka rođena je pre 200 godina.
Maja meseca 1798. godne Napoleon je u svom pohodu na Egipat, pored
hiljade vojnika poveo sa sobom i oko dvestotine naučnika raznih profila.
Smestio ih je u Kairu gde je osnovan i istraživački institut. Vojnicima
je izgovorio poznate reči: "Četiri hiljade godina gledaju na vas."
Vojnici su dobili nalog da sve što nađu na površini i u dubini zemlje
pošalju u institut u Kairu. Tako je započela Egiptologija. Sledeće
godine, mali inženjerski odred francuske vojske, u području zapadne
delte reke Nila u mestu Rozeta nai-šo je na veliku bazaltnu ploču,
kasnije poznatu kao "Rozetski kamen", sa natpisima u tri stupca.
Pomislivši odmah kako taj kamen mora imati veliku vrednost, vojnici su
ga preko zapovedništva poslali institutu u Kairo.
Već prva istraživanja kamena izazvala su veliko uzbuđenje među
Egiptolozima, svesni da su došli do otkrića neizmerne vrednosti. Natpis
koji je sadržavala kamena ploča bio je dvojezičan. Prva dva stupca bila
su na egipatskom (jedan od njih ispisan hijeroglifima), dok je treći bio
na Grčkom jeziku koji je sa lakoćom bio pročitan. Utvrdilo se da je reč
o svečanom dekretu egipatskih sveštenika iz Memfisa upućeno 196 god. pre
Hrista, na dan krunisanja faraona Ptolomeja V Epifana, cara celog Egipta.
Jedan poznati arheolog je sa pravom rekao da je ta crna Bazaltna ploča "dragocenija
od faraonskih dijamanata".
|
Profesor magistar Dragomir Obradović, arheolog,
poznati i iskusni stručnjak za biblijsku arheologiju rođen je u
Mladenovcu, studirao u Engleskoj a postdoplomske studije završava u
Americi.
Svoje veliko znanje i bogato istraživačko iskustvo uspešno prenosi
svojim studentima kao profesor arheologije iz Svetog pisma Starog
zaveta na Teološkom fakultetu u Beogradu.
Redovni je član arheoloških ekspedicija koje istražuju na
lokalitetima zemalja Bliskog istoka. Više puta je obišao i snimio
zaboravljene gradove drevnih civilizacija kao što su: Damask, Ebla,
Palmira, Biblos, Balbek, Tir, Sidon, Petra, Kumran, Masada, Memfis,
Megido, Sinaj, Patmos, Efes, Pergam i mnoge druge lokacije.
Svojim predavanjima oduševljava slušatelje svih društvenih slojeva
na svim kontinentima.
Pored učestalih nastupa na medijima, autor je mnogobrojnih stručnih
članaka iz područja biblijske arheologije, kao i knjige pod naslovom:
"Arheologija potvrđuje Bibliju" koja u detaljima iznosi dokaze o
istinitosti biblijskih zapisa.
|
|
Nakon dvadeset godina upoređivanja pojedinih reči i fonetskih znakova
jednog i drugog teksta, Žan Fransoa Šampolion je dešifrovao tajnu
hijeroglifa i tako omogućio naučnicima da čitaju i tumače egipatske
hijeroglifske spomenike. Tajna hijeroglifa bila je otkrivena. Naučnici
su pohrlili u Egipat da prepisuju natpise i proučavaju starine.
U Vašim istraživačkom radu boravili ste na iskopavanjima u Egiptu, i tom
prilikom izbliza upoznali sa čudesnim neuništivim piramidama. Možete li
nam nešto više reći o Egiptu posebno o tajnama građenja piramida?
Postoji kod određenog broja ljudi danas razumavanje da su ljudi koji su
živeli pre četri hiljade godina bili znatno manje razvijeni i manje
sposobni nego današnja generacija. Ja bih rekao da su to bili ljudi u
mnogome slični nama, gradili su, putovali, hranili se baš kao i mi danas.
Kao što vidimo građevine koje su u Egiptu podignute u ta davna vremena i
danas stoje. Znači već u ta vremena bila je razvijena arhitektura,
umešnost tadašnjih graditelja i arhitekata vidi se iz same činjenice da
su tadašnje građevine odolele zubu vremena. Posmatrajući piramide, rekao
bih da su na neki način bili i snalažljiviji, budući da su monumentalna
zdanja dizali bez pomoći nekog specijalnog graditeljskog alata, dizalica
itd. Teški kameni blokovi, od kojih su bile građene piramide, sečeni su
testerama koje nisu prelazile veličinu današnjeg noža za hleb.
Bio je najpre napravljen rez na kamenom bloku, potom je bio zagrevan, pa
polivan vodom i tako se dolazilo do željenog oblika i veličine.
Preciznost kojom su ovi blokovi spajani vidi se iz činjenice što između
njih nije moguće proturiti žilet, čak ni list papira.
Što se tiče monumentalnosti ogromnih dimenzija piramida, koje dosežu i
do 150 metara u visinu, kao i njihovog specifično zašiljenog oblika, iza
toga se krije religijski motiv. Naime, bilo je verovanje Egipćana da će
se telo faraona, posle smrti, sjediniti sa Suncem, koje je predstavljalo
najvažnije božanstvo staroga Egipta.
Sama izgradnja piramida odvijala se otprilike ovim tokom. Iz nedalekog
kamenoloma, Asuana, brodovima su dopremani kameni blokovi, koji bi se
preko valjaka napravljenih od krupnih stabala, transportovali do
podnožja piramida. Kada je bio gotov jedan sloj, nabacivao bi se pesak i
tako stvarala jedna vrsta "nasipa", kojim bi se blokovi dopremali na
više visine. To se obavljalo pomoću drvenih "sanki" i naravno uz učešće
velikog broja robova, koji bi dovlačili blokove. Kada bi sam vrh
piramide bio dovršen, jednostavno bi se ti peščani nasipi oko nje
uklonili.
Da li nam možete pojasniti razlog zašto je
riznica faraona Tutankamona jedno od najzanimljivijih egipatskih
nalazišta?
U kratkoj, ali vrlo uzbudljivoj istoriji Biblijske arheologije, mnogi su
nalazi uzbudili svet. U javnosti je zasigurno najviše zanimanja izazvalo
otkriće grobnice mladog egipatskog faraona Tutankamona.
Tako se 6. novembra 1922. godine britanski arheolog Hovard Karter (Honjard
Carter) našao pred ulazom u nepoznatu grobnicu. Kako se kasnije pokazalo
- bilo je to poslednje počivalište egipatskog faraona Tutankamona, u
kojoj je pronađeno basnoslovno blago mladog faraona. Predmeti iz
Tutankamonove grobnice se nalaze danas u Egipatskom muzeju u Kairu. Ovi
predmeti dokazuju da se u vreme Tutankamona, u 14. veku pre Hrista,
gvožđe koristilo u razne svrhe. Biblijski izveštaji govore da su
Izrailjci a i njihove komšije imali "gvozdena kola". Kritičari Biblije
dugo su tvrdili da spominjanje "gvož-đa" u pojedinim Biblijiskim
knjigama dokazuje kako su ove knjige nastale kasnije, jer su smatrali da
pre 12. veka pre Hrista gvožđe uopšte nije bilo u upotrebi. Međutim,
predmeti iz Tutankamenove grobnice, koji su se upotrebljavali baš u to
doba, dokazuju da kritičari Biblije nisu bili upravu.
I nedavna arheološka otkrića u biblijskim zemljama takođe se snažno
protive mišljenjima kritičara Biblije, jer su pojedini pronađeni
predmeti načinjeni od gvožđa - i datiraju iz istog razdoblja.
Koja bi još pored navedenih otkrića po vama
bila značajna arheološka senzacija?
Ove godine je šezdesetogodišnjica najuzbudljivijeg arheološkog otkrića,
slobodno možemo reći svih vremena.
Reč je o rukopisima pronađenim 1947. godine u pećinama pored Mrtvog mora
blizu Kumrana. U tom području nekad su živeli Eseni, pripadnici poznate
jevrejske verske zajednice.
U proteklih šezdeset godina o tom otkriću napisano je preko 20.000
doktorskih i magistarskih radova, i veliki broj knjiga i stručnih
članaka objavljenih u časopisima ši-rom sveta. Turistički vodiči iz
čitavog sveta s oduševljenjem govore o rukopisnim svicima, pokazujući
pećine u kojima su otkriveni ovi vredni dokumenti. Prilikom posete tim
pećinama, setio sam se reči iz Biblije da će verodostojnost i istinitost
"... istina će niknuti iz zemlje". (Psalam 85,11)
U martu 1947. godine petnaestogodišnji Beduin Muhamad ad-Dib iz plemena
Taamir pronašao je rukopise. Jedna od njegovih koza ušla je u jednu od
pećina. Da bi je vratio, Muhamad je za njom bacio kamen. Zvuk koji je
poticao od lomljenja grnčarije pobudio je dečakovu radoznalost. Pozvao
je prijatelja i obojica su se uvukli u usku pećinu.
Ostali su zadivljeni: svuda po pećini ležali su zemljani ćupovi puni
starih rukopisa ispisanih neobičnim pismom, na pergamentu umotanom u
raspadnuto laneno platno. Muhamad je s prijateljima te rukopise odneo
muslimanskom šeiku u Vitlejem. Videvši da rukopisi nisu pisani arapskim
pismom i pretpostavljajući da su možda sirijski, šeik ih je uputio u
Jerusalim, gde se nastavlja potraga za budućim vlasnikom dragocenih
rukopisa.
Prve rukopise kupio je profesor Sukenik, načelnik Odseka za arheologiju
Jevrejskog univerziteta u Jerusalimu. Atanasius J. Samuel, mitropolit
Sirijske pravoslavne crkve, takođe kupuje od beduina veći broj rukopisa,
i početkom 1949. godine prenosi ih u Ameriku. Kasnije je Sukenikov sin
Jigel Jadin, 1954. godine - našavši oglas u The Njall Street Journal -
otkupio je ove rukopise za 250.000 dolara.
Dosadašnjim izučavanjem ovih rukopisa utvrđeno je da najstariji datiraju
iz drugog veka pre Hrista, i da su u proseku oko hiljadu godina stariji
od najranijih rukopisa jevrejske Biblije, poznatih do vremena otkrivanja
rukopisa kod Mrtvog mora. Tako nas ovaj pronalazak znatno približava
izvornim spisima knjiga Staroga zaveta, kojima su se služili Isus
Hristos i apostoli.
Objektivno proučavanje ovih svitaka dokazuje da su prepisivači
biblijskih tekstova verno prenosili Božju Reč iz naraštaja u naraštaj.
Može li arheologija, a i ostale nauke, osim pojedinih izraza potvrditi
celokupnu Bibliju, Stari i Novi zavet odnosno njeno ukorenjeno tumačenje?
Sve ono što je do sada pronađeno, a odnosi se na Bibliju, slaže se s
biblijskim izveštajima kada uzmemo da Biblija nije naučna knjiga. Pisci
Biblije izražavali su se jezikom naroda, tako da su neke stvari oni
rekli na narodni način.
Uzmimo, na primer u knjizi proroka Isaije, koja je jedna od
najdragocenijih knjiga Starog zaveta, nalazimo tekst koji govori o Bogu
koji sedi nad "krugom zemaljskim". Tu dobijamo podatak da je Zemlja
okruglog oblika, a naučnici su tek preko deset vekova kasnije došli do
tog saznanja. Nameće se zaključak, da su naučnici čitali Bibliju ranije
bi došli do tog saznanja.
Utiče li na Biblijsku arheologiju činjenica da se biblijski izveštaji
delimično razilaze kao naprimer u slučaju Jevanđelja, a posebno
činjenica da je današnja Bilija skup zapisa, od kojih neki imaju više
poznatih verzija?
Razlike koje se javljaju između Jevanđelja posledica su različitih
pristupa prilikama Isusovog vremena, a oni su uslovljeni razlikama
između samih pisaca Jevanđelja.
Na primer, jevanđelist Luka je bio lekar i stavlja akcenat u svom
jevanđelju više na socijalne prilike i Isusov interes za siromašne. Te
razlike i ovima slične za arheologiju nisu toliko značajne.
Što se tiče sadržaja Biblije, reći ću da kroz istoriju nije menjan, već
je ostao u prvobitnom oliku. A takozvane verzije koje se pronalaze, za
nauku nemaju neko bitno značenje.
Arheološka otkrića potvrđuju Biblijski zapis. Arheolozi već dva veka
istražuju po Bliskom istoku, kolevci starih civilizacija i strpljivo
iskopavaju i dalje. Možda je sam Isus mislio na ta iskopavanja kada je
rekao: "Kažem vam, ako oni ućute, kamenje će povikati." (Luka 19:40.)
Jakov Bibulović
|
