Profesor Pravnog fakulteta Univerziteta u Kragujevcu, pravni istoričar Zoran Čvorović izjavio je danas, komentarišući spor vlasti u Crnoj Gori i Srpske pravoslavne crkve, da volja državnih vlasti ne može da bude faktor, odnosno izvor zakonite autokefalije i da na to ukazuje kanonsko pravo.
"U početku su nove samostalne crkve stvarali učenici Hristovi – apostoli, a neke od tih crkava i danas postoje kao autokefalne kao što su Jerusalimska i Antiohijska patrijaršija. U periodu Vaseljenskih sabora od 4. do 8. veka, Vaseljenski sabori su se javljali kao tvorci novih autokefalnih crkava. Tako je stvorena, primera radi, Carigradska patrijaršija", rekao je Čvorović za agenciju Beta.
Kako je naveo, "posle epohe Vaseljenskih sabora, volja majke-crkve koja dodeljuje autokefalnost jednom svom delu je jedini kanonski valjan izvor autokefalnosti, pa su na ovakav način autokefalnost stekle, primera radi, Gruzijska crkva od Antiohijske patrijaršije ili Bugarska, Srpska i Ruska crkva od Carigradske patrijaršije".
"Da bi majka-crkva uopšte došla u situaciju da razmatra dodeljivanje autokefalnosti jednom svom delu mora da budu ispunjeni materijalni i formalni uslovi definisani kanonima i predanjem crkve", naveo je Čvorović.
Kako je objasnio, "najpre, mora da postoji jedinstveni zahtev za autokefalijom naroda i klira jedne oblasti u sastavu majke-crkve", ali "vernog naroda", tako da to "ne mogu da učine oni koji sebe ne smatraju članovima kanonske pomesne crkve".
Međutim, naglasio je, "u Crnoj Gori takvog zahteva za autokefalijom klira i vernika nikad nije bilo".
"Pored jasno izražene i jednodušne volje za autokefalnošću vernog naroda i klira jedne oblasti, neophodno je da ta volja bude poduprta činjenicama koje garantuju da će moći da se organizuje samostalan crkveni život, što pre svega podrazumeva postojanje u oblasti koja teži autokefalnosti crkvene organizacije od najmanje četiri episkopa", precizirao je Čvorović.
On je naveo da su, istorijski gledano, postojali i drugi spoljni uslovi koji su ponekad uticali na sticanje autokefalnosti, kao što su etničko načelo i volja vlasti jedne nezavisne države koja nema nezavisnu crkvenu organizaciju.
"Istorija Crkve pokazuje da se autokefalnost dodeljivala jednom etnosu tek posle dugog života u okvirima crkvene organizacije majke-Crkve i pod uslovom da taj etnos ima nezavisnu i pritom u velikoj meri etnički homogenu državu", rekao je Čvorović, dodajući da je to bio slučaj i sa srpskom autokefalijom.
On je istakao da "brojni slučajevi iz prošlosti pokazuju da je državna vlast izražavala želju za dobijanje autokefalnosti, pri tome nam srednjovekovna istorija pokazuje da se, kao u slučaju Nemanjića, uvek radilo o vladarima koji su bili među najrevnosnijim članovima crkve".
Prema rečima Čvorovića, "jedina kanonska autokefalna organizacija u Crnoj Gori od 1220. godine, kada je Sveti Sava na Žičkom saboru osnovao Zetsku mitropoliju, pa sve do danas je Srpska crkva i samo volja njenog episkopata i vernika može da bude izvor nove autokefalne crkve u Crnoj Gori".
"Pozivanje na nacionalno načelo ne može u današnjoj Crnoj Gori da služi kao razlog za formiranje autokefalne crkve, pošto ona nije primer etnički homogene države", rekao je Čvorović, koji smatra da je "Crna Gora, uz Belgiju, danas etnički najnehomogenija evropska država".
