Prompcija knjige „Svaštara Estar Jovanović“, autora Marije Šajkaš, bila je predstavljena u galeriji SNA u petak 23. novembra 2017. godine.
Bračni par Gorana i Miroslav Gligorevic su organizovali dolazak i razgovor sa autorkom Marijom koja je doputovala iz Njujorka u kome trenutno živi.
Knjiga je izašla pre tri godine i opremljena je luksuzno i neobično, kao bombonjera ili kutija uspomena. Autorka otkriva da je to ideja tima izdavačke kuće „Klett“. Među posetiocima su bili i oni koji su knjigu već pročitali, pa su pitanja bila veoma zanimljiva.
U svom obraćanju publici Miroslav Gligorevic je sa književno kritičarskog aspekta iskazao nekoliko rečenica o romanu i vrednosnim sudovima koji daju procenu opravdanosti osnovnih zakonitosti književne forme romana. Motivacioni postupak i uzročno posledičnu vezu među junacima u građenju realističkog postupka naracije, ovog modernog romana Miroslav opisuje:
„Osnovni kriterij da bi se neko pisanje moglo smatrati književnim đelom i posebno romanom, po meni je dosljednost i to ne samo u smislu prostora i vremena već i prevashodno strukture likova koji se moraju ili čvrsto odrediti i provesti kroz priču, kao jedna vrsta stvaralčkog postupka, ili se jednostavno uvesti i prepustiti unutrašnjoj logici đela da se po njoj razvijaju.
Smatram da sledeći korak u razmatranju romana, trebala bi da bude provjera koliko se on uklapa u najšire i opšteprihvaćene definicije ove stvaralačke forme kao što je mudro zapažanje našeg književnog kriticara Zorana Gluščevića da je umjetničko đelo estetska igra elementima života. Stvaralac uzima sličice, kockice iz stvarnog života i gradi jednu novu stvarnost, jedan novi entitet koji mora imati svoju unutrašnju logiku i ono što sam već rekao-dosljednost.
"Svaštara Ester Jovanović" ne samo da zadovoljava ovaj kriterij već je tako složena kao da je piščeva najmjera bila da ga doslovno zadovolji. U ovome romanu uz ličnu ispovijest u mozaik sklapanja jednog života korišteni su i isječci iz novina, policijski zapisnici, dnevničke zabilješke pa čak i recepti iz toga perioda (neposredno pred Drugi svjetski rat) te kontakti sa fiktivnim i stvarnim, istorijskim ličnostima koji su se zaista desili ili su se mogli desiti.
I napokon, kada smo utvrdili da je ova, da je tako nazovemo, arhitektonska struktura postojana i održiva, prelazimo na važno polje komunikacije ideja i rasvjetljavanja određenih egzistencijalnih pitanja prezentiranih u romanu što je, u suštini, glavni mamac i za pisca i za čitaoca. U slučaju "Svaštare" to je fenomen emigracije, kako one spoljašnje ili pojavne tako i one unutrašnje, onoga sto bi mogli nazvati bježanjem od samoga sebe. To je već oblast u kojoj smo svi mi ovde eksperti, koji, kako Marija reče plovimo između dva sveta. Dodao bi tome svi mi koji smo krenuli, ali nikada nismo stigli na odredište i koji sanjamo da se vratimo tamo odakle nikada nismo ni otišli.“
Radnja romana je smeštena u tri dana, a priča opisuje građanski Beograd pred Drugi svetski rat, kao i Njujorški bedeker tridesetih godina dvadesetog veka, a sve to začinjeno misterijom i detektivskom zavrzlamom. Duhovitom studijom o jeziku pisac neprimetno daje tumačenje naravi srpske, kroz simpatične komentare ili pogreške u tumačenju idioma ili izreka.
Autor Marija Šajkaš, rođena je u Beogradu, gde je završila osnovne studije na Filološkom Fakultetu, a zatim na Nenj Sćool University magistrirala međunarodne odnose, sa fokusom na kulturu i medije. Marija trenutno živi u Njujorku i njena druga interesovanja uključuju unapređivanje položaja žena žrtava nasilja, imigranata i osoba sa invaliditetom.
Violeta Dimitrijević
